تاریخ سیاسی و اجتماعی کرمانشاه از مشروطیت تا حکومت رضاخان

چکیده : مشروطیت نقطه ی عطف و مهمترین واقعه ی تاریخ معاصر است که نظام حکومتی ایران را از استبداد به مشروطه مبدل کرد. این دگرگونی مهم در سراسر ایران، به ویژه در ایالات و ولایات، به انحاء مختلف نمود یافت . کرمانشاه هم ازجمله ایالت های مُهمی بود که با ویژگی های سیاسی و اجتماعی، اقلیمی خاص خود، چون دیگر ایالت ها در مسیر قانون خواهی و آزادی طلبی قرار گرفت. از همان ابتدای نهضت همراهی علما با مهاجرین و متحصنین مشهود و موثر بوده است. با برقراری نظام مشروطه و تشکیل انجمن های ملی و حضور نمایندگان در مجلس شورای ملی رفته رفته قانون مداری میسر گشت . اما متأسفانه درگیری گروه های حامی استبداد با طرفداران مشروطه ، مشکلات سخت و جانکاهی را برای مردم کرمانشاه به وجود آورد،که در نهایت برای این دیار جز قتل و غارت ، ضرر و زیان مالی و جانی حاصلی نداشت. باید گفت که به دلیل نبود زیرساخت مناسب فرهنگی وعدم آگاهی اجتماعی درک درست و صحیحی از مشروطه حاصل نشد . نقش طبقات اجتماعی، به ویژه اصناف، تجار و کسبه ... و درکنار آن وجود حاکمان مستبد در کرمانشاه و نقش ایلات و طوایف در معادلات اجتماعی منطقه و حضور مدعیان قدرت و رجال سیاسی، با اهداف و اغراض متفاوت، از نکات مهمی بود که در پیدایش این تحول عظیم درکرمانشاه سرنوشت ساز شد. همچنین وقوع جنگ جهانی اول و ورود قوای بیگانه به ایران و تشکیل دولت موقت ملی به ریاست نظام السلطنه مافی و سپس انحلال آن با دخالت دول متخاصم از مباحث برجسته ی تاریخی این ایام در کرمانشاهان است . تحولات سیاسی در جهان به نوعی استقلال و تمامیت ارضی ایران را تحت شعاع قرار داد و سپس نابسامانی های اجتماعی و اقتصادی و تحولات سیاسی داخلی که با کودتای اسفند 1299 شمسی تحولی عمده ایجاد کرد و ظهور یک دولت مستبد نظامی و سپس انتخابات سرنوشت ساز مجلس پنجم و انتصاب حکام مستبد نظامی، عمده ترین تحولات این عصر بود البته آنچه مهم تر است بحث چگونگی استقرار مشروطیت و بررسی موانع و محدودیت های آن است که در این پژوهش مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .